KOVID 19 salgını ile mücadele sürecinde bireylerin psikososyal destek hizmetlerine ulaşmasını sağlamak amacıyla 81 ilde destek hattı oluşturulmuştur. Psikososyal destek hattını arayan bireylerle yapılacak görüşmelerde izlenecek algoritmalar ve kaynaklar çalışma rehberinde yer almaktadır.

​

Psikososyal destek hattını arayan bireylerin içerisinde bulundukları durumun daha iyi anlaşılması amacıyla çeşitli görüşme formları oluşturulmuştur. Formların nasıl uygulanacağı algoritmalarla belirlenmiştir. Ayrıca görüşme sırasında paylaşılabilecek öneriler, yönlendirme yapılması gereken kurumlara ilişkin bilgiler çalışma rehberinde yer almaktadır.

​

KOVID-19 PANDEMİSİ

​

Koronavirüsler (CoV), soğuk algınlığı gibi toplumda yaygın görülen, kendi kendini sınırlayan hafif enfeksiyon tablolarından, Orta Doğu Solunum Sendromu (Middle East Respiratory Syndrome, MERS) ve Ağır Akut Solunum Sendromu (Severe Acute Respiratory Syndrome, SARS) gibi daha ciddi enfeksiyon tablolarına neden olabilen büyük bir virüs ailesidir.

​

Koronavirüslerin insanlarda bulunan, insandan insana kolaylıkla bulaşabilen çeşitli alt tipleri (HCoV-229E, HCoV-OC43, HCoV-NL63 ve HKU1-CoV) bulunmaktadır. İnsanlar arasında dolaşan bu alt türler çoğunlukla soğuk algınlığına sebep olan virüslerdir. Bununla birlikte hayvanlarda saptanan birçok koronavirüs alt türü mevcuttur ve bu virüslerin hayvanlardan insanlara geçerek insanlarda ağır hastalık tablolarına neden olabildiği bilinmektedir. Detaylı araştırmalar sonucunda, SARSCoV’un misk kedilerinden, MERS-CoV’un ise tek hörgüçlü develerden insanlara bulaştığı ortaya çıkmıştır. SARS-CoV, 21. yüzyılın ilk uluslararası sağlık acil durumu olarak 2003 yılında, daha önceden bilinmeyen bir virüs halinde ortaya çıkmış olup yüzlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Yaklaşık 10 yıl sonra koronavirüs ailesinden, daha önce insan ya da hayvanlarda varlığı gösterilmemiş olan MERS-CoV, Eylül 2012’de ilk defa insanlarda Suudi Arabistan’da tanımlanmış; ancak daha sonra aslında ilk vakaların Nisan 2012’de Ürdün Zarqa’daki bir hastanede görüldüğü ortaya çıkmıştır.

​

31 Aralık 2019’da Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Çin Ülke Ofisi, Çin’in Hubei eyaletinin Vuhan şehrinde etiyolojisi bilinmeyen pnömoni vakalarını bildirmiştir. 7 Ocak 2020’de etken daha önce insanlarda tespit edilmemiş yeni bir koronavirüs (2019- nCoV) olarak tanımlanmıştır. Daha sonra 2019-nCoV hastalığının adı KOVID-19 olarak kabul edilmiş, virüs SARS CoV’e yakın benzerliğinden dolayı SARS-CoV-2 olarak isimlendirilmiştir. KOVID 19 salgını, 11 Mart 2020 tarihinde DSÖ tarafından pandemi olarak ilan edilmiştir.

 

SALGIN DÖNEMLERİNDE RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ

​

KOVID 19 salgını gibi acil durumlarda ruh sağlığı ve psikososyal destek hizmetlerinin yürütülmesi önem arz etmektedir. “Ruh sağlığı ve psikososyal destek” kavramı Kuruluşlararası Daimî Komite’nin (IASC) Acil Durumlarda MHPSS Kılavuzu çerçevesinde, “psikososyal iyi olma halini korumayı ya da desteklemeyi ve/veya ruhsal bozuklukları önlemeyi veya tedavi etmeyi amaçlayan her tür iç ve dış desteği” tanımlamak için kullanılmaktadır (IASC, 2020).

​

Bugüne kadar yaşanan salgın tecrübelerinde, yüz yüze görüşmenin mümkün olmadığı ya da uygun olmadığı durumlarda ruh sağlığı ve psikososyal destek hizmetlerinin yürütülmesinde telefon ya da video görüşmelerinin (Skype gibi programlarla) yaygın olarak kullanıldığı görülmüştür. Telefon ile sunulan psikososyal destek hizmetlerinde geçerliliği ve güvenilirliği ispatlanmış anketlerin kullanılması ve görüşme yapılan bireylerin gerekli durumlarda psikiyatriste yönlendirilmesi uygulanan yöntemlerdendir (Taylor, 2019).

​

KOVID 19 salgını ile mücadele sürecinde ruh sağlığı hizmetlerine yönelik etkin bir şekilde bilgilendirme yapılması amacıyla Sağlık Bakanlığı Ruh Sağlığı Daire Başkanlığı tarafından illerde psikososyal destek hattı oluşturulması sağlanmıştır.